“Wie is de Mol?” laat zien dat een psychose niet zo gek is.

Yes! Het televisieprogramma ‘Wie is de Mol?’ begint weer! Ik kijk er al een tijdje naar uit. Gezellig met een aantal mensen op de bank om erachter te komen wie de Mol van dit seizoen is. Ik noem dit spelprogramma gekscherend het ‘collectieve psychotische spelprogramma’. Niet alleen kandidaten weten even niet meer wat echt en nep is. Ook een groot deel van Nederland is het onderscheid tussen realiteit en illusie even kwijt.

Maar wat is dan een psychose?
Tijdens een psychose ben je het contact met de werkelijkheid kwijt. Je kunt hierbij gaan hallucineren: Je hoort, ziet, voelt, ruikt of proeft dingen die er niet zijn. Ook kun je tijdens een psychose last hebben van wanen. Dit zijn denkbeelden bij de situatie die niet kloppen. Op basis van wat je via je zintuigen binnen krijgt, trek je een verkeerde conclusie. Ik weet er alles van, want ik kreeg zelf een psychose tijdens de ontgroening van een studentenvereniging.

Eelco, hoe is een psychose?

Wanneer mensen mij vragen hoe het is om een psychose te hebben, moet ik altijd aan het televisieprogramma ‘Wie is de Mol?’ denken. In dit spelprogramma gaan de kandidaten op zoek naar degene die de Mol is en de spelletjes saboteert. zodat er minder geld verdiend kan worden. Elke aflevering beantwoorden de kandidaten vragen over het doen en laten van de Mol. Tijdens de laatste aflevering wordt duidelijk wie de Mol is.

Realiteit en waan 

Kandidaten moeten voortdurend gefocust blijven. Zowel tijdens de opnamen als wanneer de camera’s niet draaien. Dit heeft een enorm grote impact op de kandidaten. Ze zitten echt in een andere wereld. Gelukkig zorgen de programmamakers ook voor begeleiding door onder andere een psycholoog.
Kas Stuyf is psycholoog en geeft de kandidaten van het programma begeleiding en nazorg. Kas geeft aan wat het programma met kandidaten kan doen:

“Er waren kandidaten die me vertelden: ‘Op Schiphol dacht ik even dat Art [de presentator van het programma] achter een paal vandaan zou springen, om te vertellen dat ik er tóch nog in zat.’ En het is gebeurd dat iemand thuis nog steeds dacht dat hij volop in het spel zat. Die zei dan tegen mensen in zijn omgeving: ‘Je probeert uit te vinden of ik de mol ben!”

Ook Oud-kandidaat Cécile Narinx spreekt in de Volkskrant (2019, 4 januari) hierover:

“Tijdens en vooral na de opnamen wordt er (…) er regelmatig gecheckt of deelnemers geen last hebben van bubbelvorming, tunnelvisie, wanen of andere hersenschimmen.”

Realiteit en waan lijken in het programma door elkaar te lopen. Toch is hier geen sprake van een volle psychose. Je zou het wel een psychotische verschijnsel kunnen noemen. (Op basis van een artikel op Psychosenet.nl (zie link onderaan deze blog), maar kandidaten zijn na het programma (al snel) in staat om te toetsen wat echt is en wat niet. Daarbij krijgen ze gelukkig dus hulp van een psycholoog.

Verstoord basisvertrouwen

Kas Stuyf geeft aan dat het basisgevoel van vertrouwen tijdens het programma verstoord raakt. Het gevoel is gebaseerd op wie je zegt wie je bent. Tijdens het programma raakt dit verstoord en dit doet wat geks met de mensen.
Maar niet alleen de kandidaten lijken soms last te hebben van wanen. Ook de denkbeelden van de kijkers bij dit programma (en het programma dat hierop doorgaat Moltalk) stemmen niet altijd overeen met de werkelijkheid. Dit is natuurlijk ook de bedoeling. Je denkt dat een kandidaat de mol is, maar het blijkt juist een kandidaat te zijn. Wanneer je op internet rondkijkt dan zie je de meest vreemde en vergezochte theorieën over wie de mol is. Ik kan me best voorstellen dat als je een flinke molloot bent en je bijna dagelijks nadenkt over wie de mol zou kunnen zijn, dat je filter tussen een reële theorie en een irreële theorie nog wel eens wat vaag kan worden.

Psychose: “Niets is wat het lijkt”

Het spanningsveld tussen reëel en irreël, tussen feit en fictie, tussen waan en werkelijkheid, in het spel ‘Wie is de Mol?’ doet mij denken aan de psychose die ik doormaakte. Niets is wat het lijkt.
Een aantal kandidaten moeten na het programma weer even hun basisgevoel van vertrouwen terugvinden. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor de meesten redelijk eenvoudig is. Helemaal met de hulp van een psycholoog.

Herstel van basisvertrouwen

Tijdens mijn herstel van de psychose, moest ik mijn basisgevoel van vertrouwen ook terugvinden. Ik mocht leren wie ik werkelijk ben. Daarbij heb ik niet alleen mijn basisvertrouwen teruggevonden. Het heeft mijn leven totaal veranderd.
‘Wie is de Mol?’ kan een levensveranderende ervaring voor de kandidaten zijn. Het schudt aan hun basisvertrouwen.
Mijn basisvertrouwen kwam terug, maar maakte ook een enorme groei door. Ik zie mijzelf wel eens als Eelco 2.0. De persoon die ik voor mijn psychose was, was totaal anders dan ik nu ben. 
Ik leerde weer in contact met mezelf en anderen te leven. Het belangrijkste in mijn herstel was existentieel herstel. Existentie gaat over wie je bent, waarom je leeft en andere levensvragen. Jezus is het antwoord op deze levensvragen. Hij brak door in mijn duisternis na de psychose. Hij is de Hoop op werkelijk herstel. Het leren leven in verbinding met Hem, zorgde voor een fundament in mijn leven. Een basis voor vertrouwen in het leven.

Bronnen:

Narinx, C. (2019, 4 januari). Oud-kandidaat Cécile Narinx geeft antwoord op brandende vragen over Wie is de Mol? Geraadpleegd op 5 januari 2020, van https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/oud-kandidaat-cecile-narinx-geeft-antwoord-op-brandende-vragen-over-wie-is-de-mol~b0e53f49/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Psychosenet.nl : Wat is een psychose? Geraadpleegd op 5 januari 2020, van https://www.psychosenet.nl/psychose/wat-is-een-psychose/

van Vilsteren, R. (2017, 6 maart). Interview: Kas Stuyf (Wie is de mol-psycholoog). Geraadpleegd op 5 januari 2020, van https://delagarde.nl/interview-kas-stuyf-is-mol-psycholoog